بررسی شاخص های ارزیابی تغییرات هیدرولوژیکی رودخانه ها
کد مقاله : 1009-WER
نویسندگان
مهدی یاسی *1، مرضیه رضائی2، جواد فرهودی3
1دانشیار، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
2دانشجوی دکتری سازه های آبی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
3استاد، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
چکیده مقاله
مدیریت جریان در رودخانه‌ها یک نیاز اکولوژیکی است، و در طیف گسترده‌ای از روش‌های ارزیابی در سطح بین‌المللی منعکس شده است. روش‌های ارزیابی هیدرومورفولوژیکی متعددی در کشورهای مختلف در طول دهه‌های اخیر با تفاوت‌های قابل‌توجهی در اهداف، مقیاس‌ها و رویکردهای آن‌ها توسعه یافته‌اند. برای این منظور روش‌ها به چهار دسته گروه‌بندی شده‌اند: (1) ارزیابی زیستگاه فیزیکی (2) ارزیابی زیستگاه ساحلی (3) ارزیابی مورفولوژیکی (4) ارزیابی تغییر رژیم هیدرولوژیکی جریان. روش‌های هیدرولوژیکی مبتنی بر تحلیل داده‌های جریان در شرایط طبیعی و تغییر یافته هستند، که یک جریان پایه را با هدف حفظ یکپارچگی زیستی رودخانه ارائه می‌دهند .روش‌های مبتنی بر هیدرولوژی به دلیل سهولت استفاده از داده های موجود ویا بازتولید شده و با هزینه کم، همچنان پرکاربردترین رویکردها در سطح بین‌المللی هستند. در این مقاله، ویژگی‌های روش‌ها و شاخص‌های گوناگون هیدرولوژیکی موجود معرفی شده است. برای نمایش کاربرد این شاخص‌ها، تغییرات رزیم هیدرولوژیکی رودخانه جاجرود پس از احداث سد لتیان با استفاده از شاخص IHA-RVA بررسی گردید. نتایج نشان می‌دهد که میانگین درجه‌ی تغییر کلی رژیم جریان در پائین دست سد در حدود 56 درصد است، که بیانگر درجه تغییرات قابل توجه جریان دررودخانه جاجرود می‌باشد. با توجه به مقادیر تغییرات هیدرولوژیکی، متوسط جریان ماهانه و همچنین بیشینه و کمینه جریان، در همه‌ی ماه‌های سال به مقدار قابل توجهی کاهش یافته است. ازاین‌رو، اثرات نامناسب احداث سد لتیان بر رژیم جریان و اکولوژیکی جاجرود قطعی است.
کلیدواژه ها
کلیدواژه: جاجرود، سد لتیان، شاخص‌های تغییرات هیدرولوژیکی، هیدرومورفولوژی
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی